Repertuar

Program NIMIT – Dyrygent Rezydent

Wprowadzenie do koncertu godz. 18.00, sala kameralna Filharmonii – Janusz Ciepliński

Martyna Zych – dyrygent
Emil Olejnik – wiolonczela
Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Program koncertu:

Antonin Dvořák – Uwertura koncertowa Karnawał op. 92
Antonin Dvořák – Koncert wiolonczelowy h-moll op. 104
Henryk Wars – I Symfonia

Karnawał u progu wiosny i w dodatku w Wielkim Poście? Tak! Bo znaczenie tytułu uwertury koncertowej op. 92 Antonina Dvořáka powinniśmy rozumieć w szerokim sensie – jako szczęśliwy okres życia ludzkiego. Karnawał jest środkową częścią trylogii Przyroda, życie i miłość, której skrajne ogniwa stanowią uwertury W przyrodzie op. 91 i Otello op. 93. To ostatnie trzy duże dzieła orkiestrowe, które czeski mistrz napisał przed swoim wyjazdem do USA. Wykonał je także podczas swojego pierwszego koncertu w Nowym Jorku – nie bez przyczyny. Uważał je wówczas za swoje najlepsze kompozycje. Karnawał od samego początku porywa żywiołowością rodem z Tańców słowiańskich, ale też skłania do zadumy w onirycznym intermezzo – zupełnie jak w życiu.

Koncert wiolonczelowy h-moll op. 104 Dvořáka jest uważany za jedno z najwspanialszych dzieł w swoim gatunku, w którym kompozytor po raz kolejny dowodzi swej niespożytej, fenomenalnej inwencji melodycznej. Pierwsza część, Allegro, utrzymana jest w formie allegra sonatowego, ale z aż czterema tematami. Kolejne ogniwo utworu, Adagio ma non troppo, to szczególne odniesienie do biografii Dvořáka: kompozytor cytuje tu swoją pieśń Kéž duch můj sám (Zostaw mnie samego), która należała do ulubionych utworów jego młodzieńczej miłości, Josefiny Čermákovej. Nie odwzajemniała ona uczuć kompozytora i nie została jego żoną, została natomiast szwagierką. Josefina wyszła za księcia, ale pozostawała w przyjacielskich stosunkach z kompozytorem. Gdy Dvořák pisał na przełomie lat 1894 i 1896, już w Stanach Zjednoczonych, swój Koncert wiolonczelowy, dotarła do niego wiadomość o poważnej chorobie dawnej ukochanej. Intymny cytat z pieśni w wolnej części utworu jest świadectwem nieprzemijającej czułości i troski wobec Josefiny. Echo tych uczuć słychać także w dramatycznej kodzie Koncertu: została ona przez Dvořáka zmieniona już po ukończeniu pracy nad utworem na wieść o śmierci Josefiny wiosną 1895 roku. Po latach syn kompozytora, Otokar, napisze: „To niezapomniane zakończenie było pożegnaniem i ostatnim hołdem złożonym przez mojego ojca jego miłości”.

Henryk Wars (Henryk Warszawski) to jeden z najwybitniejszych kompozytorów i aranżerów polskich XX wieku. Był też pionierem jazzu w naszym kraju, pianistą oraz dyrygentem, kojarzonym głównie z muzyką rozrywkową i filmową. Ale Wars – wielki melodysta, co niewątpliwie łączy go z Dvořákiem – komponował również duże formy symfoniczne. Powstawały one w amerykańskim okresie życia artysty (1947–1977), zaś odkryte zostały dopiero pod koniec lat 90. XX wieku. Monumentalna, barwna, bliska postromantycznej tradycji, czteroczęściowa I Symfonia (1949) to znakomita muzyka, zachwycająca różnorodnością nastrojów, łącząca delikatny liryzm z elementami rapsodyczno-dramatycznymi.

Martyna Zych – dyrygentka

Martyna Zych jest dyrygentką skupioną na czeskiej muzyce. Jest współzałożycielką i pomysłodawczynią Orkiestry dla Muzyków-Uchodźców z Ukrainy. Laureatka brązowej nagrody Międzynarodowego Konkursu Muzyczne Orły. Wybrana do konkursu La Maestra w Paryżu 2024.

Artystka wnikliwie bada twórczość czeskich kompozytorów, współpracując z licznymi orkiestrami w Czechach, Muzeum A. Dvořáka, B. Smetany w Pradze oraz L. Janáčka w Brnie. Napisała wiele prac analitycznych na podstawie rękopisów, porównując partytury z rękopisami, listami oraz historią. Podczas pracy nad czeskim repertuarem zależy jej przede wszystkim na prawdzie wykonawczej, zgodnie z zamiarami kompozytora oraz tradycją jego kraju.

W 2022 roku debiutowała z Filharmonią Bohuslava Martinů w Zlínie podczas Festiwalu Talentinum oraz z Orkiestrą Symfoniczną w Karlovych Varach otwierając sezon artystyczny 2022/2023. Martyna Zych została wybrana do czynnego udziału w mistrzowskich kursach dyrygenckich z Marin Alsop i NOSPR w Katowicach. W roku 2023 dwukrotnie reprezentowała Polskę na międzynarodowych konkursach dyrygenckich w Budapeszcie i Szeged. Zadebiutowała także z Polską Orkiestrą Sinfonia Iuventus wykonując w całości Moją Ojczyznę B. Smetany. Dzięki licznym podróżom artystycznym, m.in. do Filharmonii w Berlinie, w Wiedniu oraz Bambergu, ma możliwość poszerzania swojej wiedzy podczas spotkań z wybitnymi osobowościami, w tym: z Jakubem Hrůšą.

Martyna Zych jest również aktywną altowiolistką, pracującą w Polskiej Orkiestrze Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa.

(Fot. Zaboklicki)

Emil Olejnik – wiolonczela

Artysta urodził się w 1999 roku, jest studentem nowojorskiej The Juilliard School, gdzie kształci się w klasach dwóch wybitnych pedagogów: Richarda Aarona i Natashy Brofsky. Jego edukację w Nowym Jorku poprzedziły trzy lata nauki pod okiem wybitnego niemieckiego wiolonczelisty Reinharda Latzko na Uniwersytecie Muzycznym w Wiedniu.
Emil jest laureatem ponad 20 narodowych oraz międzynarodowych konkursów wiolonczelowych. Został uhonorowany takimi nagrodami, jak Grand Prix na międzynarodowym festiwalu ARS Lithuanica w Wilnie czy I nagrodą w Ogólnopolskim Konkursie Wiolonczelowym CEA w Warszawie. Od lat bierze czynny udział w polskich festiwalach i kursach muzycznych. Emil pojawiał się w roli solisty na Międzynarodowych Kursach Muzycznych w Łańcucie, Poznańskiej Wiośnie Muzycznej, Przemyskiej Jesieni Muzycznej, Tygodniu Talentów w dworze Ignacego Jana Paderewskiego oraz pierwszej edycji programu Muzyka Naszych Czasów. W 2018 roku dokonał prawykonania dedykowanego mu Kaprysu w formie mazurka Ignacego Zalewskiego w Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego. Dokonał również nagrania tego utworu dla Polskiego Radia. Emil Olejnik zadebiutował jako solista w Filharmonii Podkarpackiej, wykonując Wariacje rokoko op. 33 Piotra Czajkowskiego pod batutą Wojciecha Rodka. W 2020 roku pod batutą Piotra Sułkowskiego wykonał Koncert wiolonczelowy D-dur Józefa Haydna wraz z Pazardzhik Symphony Orchestra w Bułgarii.
Ten młody wiolonczelista otrzymał stypendia i nagrody za swoje osiągnięcia artystyczne od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci, The Juilliard School w Nowym Jorku oraz Mount Royal University w Calgary. Jego rozwój wsparły takie osoby, jak Pierwsza Dama RP Agata Kornhauser-Duda, Prezydent Miasta Olsztyna oraz Wojewoda Warmińsko- Mazurski. Emil Olejnik został wielokrotnie nagrodzony za charyzmę i osobowość artystyczną. Molly Carr, członkini legendarnego The Juilliard Quartet, w swojej rekomendacji opisała Emila jako artystę najwyższego kalibru. W 2023 roku Emil został objęty mecenatem przez Fundacją na Rzecz Rozwoju Edukacji Dziecięcej. Ta bezcenna współpraca pozwala Emilowi na dalszy rozwój i promocję Polski na arenie międzynarodowej.
Młody artysta gra na współczesnej wiolonczeli wykonanej we Włoszech w 2012 przez wiedeńskiego lutnika Wolfganga Buchingera.
(Fot. Piotr Ratuszyński)

Koncert pod patronatem Ministerstwa Kultury Republiki Czeskiej

Koncert współorganizowany przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca w ramach programu „Dyrygent-rezydent”, finansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Koncert objęty projektem „WARMIŃSKO-MAZURSKA KARTA SENIORA” (zniżka 50% od ceny biletu normalnego), programem  „WARMIA I MAZURY DLA DUŻEJ RODZINY” oraz programem „KARTA DUŻEJ RODZINY” (Pakiet rodzinny w cenach: Rodzic – 30 zł, Dziecko – 15 zł). Bilety w cenach specjalnych do nabycia tylko w kasie Filharmonii za okazaniem Kart.